4 aardappelen, geschild en in blokjes gesneden 1 ui, gesneden in (halve) ringen 5 mg zout een beetje peper 7 deciliter water 15 gram boter 15 gram meel Kook de aardappelen, ui, zout en peper in een pan tot de aardappelen gaar zijn. Verhit in een andere pan de boter en het meel en blijf roeren tot het bruin wordt. Voeg dan 6 deciliter kookvocht toe van de aardappelen. Koken tot het dikker begint te worden. Voeg daarna de gekookte aardappelen en ui toe. Eventueel pureren. Tot slot wat verse peterselie op de soep.

375 gram bloem 1 theelepel bakingsoda 1 gram zout 250 gram zachte boter 350 gram bruine suiker 1 ei twee theelepels vanille-extract 675 gram droge havermout Bloem, soda en zout. Meng de bloem, bakingsoda en zout. Meng in een andere schaal de boter, de suiker, het ei en de vanille. De droge en natte mix samenvoegen, dan havermout erdoor roeren. Oven op 180° C voorverwarmen. Bedek koekblik met bakpapier. Vorm een deegbal met een soeplepel, leg die op het bakpapier en maak ze plat tot 1 cm dikte [5 cm. van elkaar vandaan] Bak 9-11 minuten, laat afkoelen op bakblik. Dit recept is voor ca. 30 koekjes

Het is een klassiek gerecht dat door de Amish veel wordt gegeten. Op de zaterdag wordt het veelal klaar gemaakt en het blijft dan de hele nacht tot de maaltijd op zondag op het vuur staan, althans de slow food-versie. Op die manier voorkomt men ook arbeid op de Dag des Heren. In de slow food-versie gaart de bonenschotel 9 uur langzaam in de oven van 120 graden. Voor deze zaterdag is gekozen voor de fast food-versie met een duur van ca. 30 minuten. Het recept is voor 6 personen. 500 gram gedroogde witte bonen 3 el bruine suiker 1 laurierblad 4 el tomatenketchup of 200 ml tomatensap 2 kruidnagels 2 uien 2 el grove mosterd of dijonmosterd 1 flinke tl zout 250 gram doorregen bacon of ontbijtspek in dikke plakken 1 tl grof gemalen zwarte peper 4 el donkere stroop Bereiding: Bonen een nacht weken in koud water. Was de bonen en doe ze in een pan met water zodat ze onder staan. Voeg laurierblad en kruidnagel toe, deksel op de pan en kook het een half uur. Bonen zijn dan nog niet gaar maar dat gebeurt in de oven wel. Giet water af, bewaar kookvocht en verwijder laurierblad en kruidnagels. Oven voorverwarmen op 120 graden. Snijd de uien fijn en meng die met de bonen in de ovenschaal. Meng het kookvocht met zout, peper, stroop, suiker, tomatenketchup of sap en de mosterd. Giet dit over de bonen in de ovenschaal. Leg de plakken spek daar bovenop. Afsluiten met deksel. 8 uren laten garen. Halverwege even kijken en doorroeren, zo nodig wat water toevoegen. Het laatste half uur de deksel verwijderen, zodat het spek wat bruiner en krokanter wordt. Aan het einde van de kooktijd wordt het smullen! Het is ook lekker met appelmoes en boerenbrood. Vandaag gaat de voorkeur er naaruit om de radijsjessalade van een Amish kok erbij te serveren.

500 gram schoon gemaakte radijsjes in plakjes gesneden 1 fijngehakt teentje knoflook 5 draaien van de zwarte peper 1 middel grote rode ui in heel dunne ringen gesneden of 4 bosuitjes ½ el fijngehakte basilicum 2 el vers citroensap 2 tomaten, zaad met vocht verwijderd en in kleine stukjes gesneden 1 el suiker 3 el mooie vergine olijfolie vers peterselieblad 1 flinke tl (zee)zout Bereiding: Schep de radijs, de tomaat, en de ui door elkaar. Klop de knoflook, zout, peper, citroensap, suiker en olijfolie door elkaar. Meng de dressing door de salade en garneer met vers peterselieblad.

Arretjescake met parelgruwel is een gerecht dat aankomt als een bom. Parelgruwel werd geserveerd aan de mensen die op hete zomerdagen in het weiland aan het werk waren, logisch natuurlijk. Vanwege de frisse smaak en energie, net is wat de werkers nodig hebben. De frisse en zoete aspecten ondersteunen elkaar goed, het is in “no time” klaargemaakt. Arretjescake maak je zonder, grandioos. De cake bestaat uit 250 gram gesmolten boter, 2 eieren die samen met 160g bruine basterdsuiker word gemixt. Dan 5 eetlepels cacao toevoegen, samen met de gesmolten boter. Mix het goed, daarbij 200g blauwe bessen en 200g meelkoekjes toevoegen (of een substituut naar keuze). Goed roeren en klaar is het beslag. Gebruik folie om een (cake) mal te bekleden, giet hier het beslag in en druk dat aan zodat er geen luchtbellen ontstaan. Laat het 5 uren opstijven. Parelgruwel 1,5 liter water met daarin citroenschil, een kaneelstokje en de parelgort aan de kook brengen. Kook het drie kwartier op laag vuur. Voeg toe: bessensap 500 ml, krenten 100g, suiker 80g en cranberry’s 100g. Laat het nog 30 minuten koken. Serveer de parelgruwel koud met een plakje cake en rode bes. Op zaterdag 4 augustus werd dit gerecht gemaakt door het duo moeder en zoon: Margriet Faber en Bertus Ypenga.

Oekraïense Rode Bieten soep Oekraïners beschouwen het eten van Borscht niet als iets vanzelfsprekends. Het ritueel en de mystiek maken dat het eten van Borscht net zo vreugdevol is als het drinken van een glas wijn! Zij staan erop dat zij de scheppers van deze soepen genoemd worden. Elke dag staat de Borscht bij hen op het vuur. Borscht was ook erg populair bij trouwerijen van de Oekraïense Mennonieten. Er werd dan gekookt voor meer dan 100 gasten. Nodig:

• grote pan
• 4 liter water
• 1 – 2 mergpijp
• 1 schenkel
• 1 ui
• 1 -2 teen knoflook
• 2 -3 middelgrote rode bieten
• 3 middelgrote aardappels
• 1 eetl. azijn
• ½ klein gesneden kool
• 1 eetl.  suiker
• 1 laurierblad
• 2 eetl. boter
• 6 peperkorrels
• ½ cup  tomatenpuree
• 1 eetl. verse peterselie/dille
• 1 peterseliewortel
• 100 gr. gerookte spek
• 1 grote   wortel
• zure room

Trek in ongeveer 2 uur, op een laag vuur een bouillon van het vlees met 4 liter water. Voeg in het laatste half uur zout of bouillonblokjes toe. Wel tussentijds afschuimen. Haal het vlees uit de pan en zeef het vleesnat. Kook en schil de bieten. Snij deze in kleine blokjes, raspen kan ook. Daarna licht zouten en met wat bouillon in een pan doen. Azijn, tomatenpuree en suiker toevoegen met nog een paar lepels bouillon en vervolgens goed roeren. Deksel op de pan en 15 minuten laten sudderen. Af en toe omroeren. Boter smelten en de geschrapte wortel, ui en peterseliewortel bakken tot de ui glazig is. Doe dit bij het vlees en voeg de klein gesneden aardappels en kool toe. Kook dit alles 10–15 minuten. Voeg het bietenmengsel,laurierblad en de peperkorrels toe. Eventueel kunnen nog piment en tomaten toegevoegd worden. Kook dit nog 5 minuten. Snij het gerookte spek en knoflook in stukjes en pureer het samen met de peterselie en dille met de mixer het tot een zachte puree en voeg dit bij de Borscht. Goed doorroeren en 15-20 minuten laten rusten. Serveer de soep met een lepel zure room en gehakte peterselie.

In de jaren vijftig was in het menu op de vrijdag gereserveerd voor de Rooms Katholieke bemanningsleden. Die mochten toen op vrijdag geen vlees eten, dus was er vis! Gekookte of gebakken aardappelen met wortelen en doperwten (punten en strepen). Op Goede Vrijdag werd er vaak stokvis op het menu gezet. Dit werd door niemand gegeten en ging rechtstreeks naar de spoelington. Oud-marineofficieren aten vaak bij of na afloop van zeilwedstrijden of andere samenkomsten, het zogenaamde zeven gangen menu. Dat bestond uit stokvis, rijst, stroop, bonen, schijfjes aardappelen en uien of augurken, soms sla. De avondmaaltijd (theewater) was karig en bestond uit brood, smeerkaas, jam, muisjes gekleurd (technicolor), sardines en hagelslag gewoon. Vaak werd er een schijf gebakken bloedworst met een schijf appel erop als aanvulling geserveerd. Ook kwam er af en toe gebakken marinier op tafel. Dat was een gerecht dat bestond uit gebakken cornedbeaf, uien en sambal. Vaak bestond het echter uit blokjes gesneden boterhamworst (Leusderheiworst). Binnen het korps mariniers was men niet gecharmeerd van de benaming gebakken marinier. De smeerpastei uit blik werd amper gegeten op brood, maar werd wel vermengd met uien, mayonaise, paprika, chilisaus, gesneden komkommer en opgediend op schalen, gegarneerd met sla, tomaten en ei. De Duitse aardappel was een delicatesse en een favoriete hap bij de mijnendienst en de witte vloot (Hydrografische Dienst). De samenstelling van de Duitse aardappel bestond uit gebakken aardappelen, spek, ham en uien. Het werd veel gegeten bij veeg- en dregwerkzaamheden van de Mijnendienst die in de avond of nacht plaatsvonden.

Wortel heb je in alle soorten en maten. In de 17de eeuw werd “peen” bekend in Europa. Het was een eetbaar gewas uit het oude Perzië. De VOC nam het mee. De huidige oranje kleur is het resultaat van kruisingen. Het is een makkelijk en dankbaar gewas. Geen wonder dat doopsgezinden tijdens hun verhuizingen de wortel meenamen. Het zaad is makkelijk mee te nemen. Maar de wortel zelf (inclusief het loof) blijft ook wel een tijdje goed. Voor de worteltaart heb ik stevige wortels genomen. Maar bospeen is natuurlijk ook heerlijk. Ik heb de wortels niet heel fijn geraspt. De koolzaadolie bevalt me prima. Toch gebruik ook wat boter om de bodem en randen van de bakvorm in te vetten. Bakpapier op de bodem heeft als nadeel dat de onderkant van de cake erg vast gaat hechten. Ik gebruik anders heel vaak bakpapier, maar deze keer maar even niet. Het beslag is snel gemaakt. Wortels schoonmaken en raspen kost het meeste tijd. Het is allemaal super makkelijk. Ik heb slagroom gebruikt als toplaag. Maar er zijn natuurlijk ook andere toplagen te bedenken. 3 eieren 300 gr. zelfrijzend bakmeel 300 gr. suiker (plus 2 eetlepels) 400 gr. wortels (geraspt plus wat extra voor garnering) 150 ml. “smaakloze” olie (b.v. koolzaadolie) 250 ml. slagroom (als bedekking) Doe alle ingrediënten, behalve de slagroom, in een kom en mix het goed door elkaar. Doe de mix in een springvorm 45 minuten in oven op 170 graden Celsius slagroom met 2 eetlepels suiker mixen en stijfkloppen Slagroom op de cake en een beetje geraspte wortel erover.

1 of 2 tenen knoflook 400 gram broccoli (roosjes zonder stronk) 2 theelepels zout (ik gebruik liever een bouillonblokje) ½ theelepel peper (gemalen) klontje boter om in te bakken 100 gr. roomkaas 750 ml. Water 40 gr. geraspte belegen kaas beetje nootmuskaat Ui en knoflook snijden en even aanbakken in de boter tot ui geel glazig kleurt. Broccoli, zout (of bouillonblokje)  peper en water toevoegen. Zachtjes laten koken tot dat de broccoli beetgaar is. Met staafmixer alles fijn maken. Vervolgens beetje voor beetje en al roerend met de garde de roomkaas toevoegen. Niet laten koken om schiften te voorkomen! In kommen scheppen, geraspte oude kaas er over (niet te zuinig) en wat nootmuskaat. (Naar recept uit “Tradities en recepten doperse diaspora over-leven”, blz. 7, uitgave: Internationaal Menno Simons Centrum, 2011) Ergens las ik dat broccoli goed is voor je hart, je ogen, het zou preventief tegen kanker helpen en houdt ook je cholesterol laag. Daarnaast zou broccoli je darmbacteriën gezond houden en goed zijn voor het immuunsysteem. Genoeg broccoli eten, zorgt voor minder kans op angst en depressie. Of de door de wereld rondtrekkende menisten dit alles wisten betwijfel ik, maar ik ben er van overtuigd dat broccoli een gezonde groente is. Ik kan me niet herinneren dat broccoli vroeger bij ons tafel kwam. In deze tijd is broccoli niet meer weg te denken uit de groenteschappen. In “Tradities en recepten doperse diaspora” kwam ik een aardig recept tegen van broccoli-kaassoep. Ik kan me voorstellen dat broccoli ook vervangen kan worden door bloemkool. Tijdens de kooksessie op “Menno Simons Groen” (Witmarsum, zomer 2018) vroeg een voorbijgangster of ik de stronken ook gebruikte. Inderdaad gebruik ik die ook, omdat het geheel “gepureerd” wordt. Bovendien: je wilt zo min mogelijk weggooien. Dus als u weer broccoli kookt dan de stronken niet in de “groene bak” maar gewoon gebruiken voor een soep-tussendoortje. Andries Bakker

250 ml. zonnebloemolie 2 eieren 350 gram suiker 1 theelepel vanille-extract 1 theelepel speculaaskruiden 1 theelepel zout 400 gram zelfrijzend bakmeel 1 kilo grof geraspte goudrenetten 140 gram gemalen pecan-/walnoten 75 gram gemalen kokosnoot Doe de olie, de eieren en de suiker in een kom en klop dit tot het schuimig wordt. Voeg hier aan het zout, het vanille-extract, de kruiden en de helft van het meel toe. Voeg vervolgens de geraspte noten en de kokos toe en mix het geheel door elkaar. Het resterende meel toevoegen en alles tot een egale massa mixen. Tot slot de geschilde en klein gesneden appels door het deeg vouwen en in een ingevette, met bloem bestoven, cakevorm doen. De cake in ongeveer 90 minuten bruin en gaar bakken op 180°C. Deze appelcake wordt gegeten bij het ontbijt of als dessert (eventueel met zoete of zure room).

Voor de koek: 130 gram basterdsuiker 180 gram margarine of boter 2 eieren 500 gram zelfrijzend bakmeel 1 theelepel zout 140 ml. melk Gekookt fruit, een pot jam of drie dikke appels in kleine stukjes gesneden. Jam is zoeter. Voor het kruimeldeeg: 220 gram zelfrijzend bakmeel 90 gram suiker 125 gram margarine of boter 1 eierlepel kaneel 2 zakjes vanillesuiker Roer de suiker en boter door elkaar en voeg één voor één de eieren toe. Het geheel goed kloppen. Doe het zout erbij en voeg vervolgens om en om meel en melk toe, ein­digend met meel. Het deeg blijft tamelijk stijf. Stort het in de ingevette, grote vorm. Strijk de bovenkant glad met een natte vork. Spreid het fruit hierover uit en bedek het geheel met het kruimeldeeg. Wrijf alle ingrediënten met de vingers door elkaar om kruimels te maken. Verdeel dit over het fruit en bak de cake in ongeveer 60 minuten op 175 °C.

3 eieren 1 cup suiker 2 cup gesnipperde courgette 2 theelepels kaneel 1 cup olie halve theelepel nootmuskaat 2 zakjes vanillesuiker halve cup gehakte noten 3 cup broodmeel kwart theelepel kruidnagelpoeder 1 theelepel zout halve cup rozijnen 1 zakje bakpoeder Klop de eieren luchtig. Voeg de suiker, courgette, olie en de vanillesuiker toe. Geleidelijk de droge ingrediënten en de kruiden toevoegen. Vervolgens de noten toevoegen. Doe de broden in een ingevette vorm. Bakken op 165°C in 60 minuten. Laat de broden 10 minuten afkoelen in de vorm. Daarna op een rooster verder laten afkoelen. Dit kan ook als cake gemaakt worden. Gebruik dan zelfrijzend bakmeel.

1 cup cashewnoten 2 tot 3 cups gekookte kidneybonen 250 gram champignons 1 middelgrote courgette gesneden 1 a 2 geraspte wortels twee gesneden uien 1 a 2 groene paprika’s 4 cups gesneden tomaten met zaadjes 1 teen knoflook 1 a 2 eetlepels olie 1 theelepel basilicum 1 theelepel oregano naar smaak chilipoeder komijn 1 laurierblad zout en peper kwart cup rozijnen halve cup geraspte kaas halve cup sesamzaadjes pasta of stokbrood Bak de knoflook, wortel, uien en paprika in de olie. Voeg de cashewnoten, kidneybo­nen, tomaten, kruiden en rozijnen toe en eventueel een scheutje wijn. Twee uur laten sudderen in een pan met een deksel en laten inkoken tot het als maaltijd kan worden opgediend. Voor het opdienen het geheel bestrooien met sesamzaad en kaas. Serveer er brood, pasta of rijst bij.

Een recept voor een lekkere en vlotte maaltijd (6 personen) 1 grote witte kool 250 gram rundergehakt 1 kopje (1/4 ltr.) gekookte rijst 2 eetlepels boter 1 gesnipperde ui zout, peper, koriander 1 blikje tomatenpuree 250 gr. crème fraiche (In plaats van tomatenpuree met crème fraiche wordt ook wel een blikje tomaten-crème-soep gebruikt) De buitenste bladeren van de kool verwijderen. De hele kool in een pan met water en een beetje zout koken tot de bladeren soepel zijn (ongeveer 5 minuten). Water afgieten en de kool af laten koelen. De uien in de boter lichtbruin bakken. Uien, gehakt, rijst, peper, zout en koriander door elkaar roeren. Een lepel van dit mengsel op het dikste gedeelte van een koolblad leggen, inrollen en vastzetten met een prikker. De rolletjes in een ovenvaste schaal doen en het mengsel van tomatenpuree/crème fraiche over de gevulde koolbladeren uitsmeren. Op 175 graden gedurende 45 minuten bakken of in een vleespan op laag vuur in dezelfde tijd gaar laten sudderen. (Uit “Mennonite cook book”, Aalsmeer 20 november 1982)

Recept voor 12 personen 300 gram rabarber 100 gram aardbeien 60 gram noten (b.v. walnoten) 150 gram kristalsuiker 150 gram (bruine) basterdsuiker 200 gram witte bloem 100 gram havervlokken 200 gram roomboter (of margarine of fifty-fifty…) 1 eetlepel kaneel 1 zakje bakmeel. Maak de rabarber schoon, schil het indien gewenst. Snijd de rabarber in stukjes van 1 cm. Doe ze in een kom en meng de kristalsuiker er doorheen. Snij de noten in stukjes en meng ook die er doorheen. Aardbeien schoonmaken en in partjes snijden. Deze er (voorzichtig) doorheen mengen. Drie eetlepels witte bloem en 1 eetlepel kaneel er doorheen mengen. De massa in een bakblik (23-26 cm) of ovenschaal doen. Ik leg er altijd eerst gewoon bakpapier in. Dan in een kom de witte bloem, havervlokken, basterdsuiker en bakpoeder mengen. Vervolgens de boter er door heen. (Ik doe de boter even in de magnetron, maar dat zal wel ‘vloeken in de schuur zijn’ evenals het gebruik van de mixer…). Het mengsel gelijkmatig uitsmeren over de rabarber-aardbeien-notenlaag. Tenslotte het geheel gedurende 40 minuten in de voorverwarmde oven op stand 190 graden (hete lucht op 180 graden). De taart laten afkoelen, broodplank op de bovenkant leggen en blik of schaal omdraaien, zodat de harde(re) toplaag op de broodplank komt te liggen. Het bakpapier kun je er dan makkelijk aftrekken. Snijd wel zo makkelijk in 12 (minder of meer) stukjes. (Natuurlijk kun je ook het beslag door de rabarber-aardbeien-notenlaag mixen. Het resultaat is dan steviger. Het is maar hoe je het wil.) Achtergrond Voor  de opening van Menno Simons Groen op 2 juni 2018 had ik voor zo’n 80 personen rabarber-aardbeien-kruimeltaart gemaakt. Al gauw bleek dat het aantal bezoekers wel het dubbele zou worden. Dus snel de stukjes doormidden, zodat zoveel mogelijk mensen van deze kruimeltaart konden genieten. Eerlijkheidshalve moet ik er bij zeggen dat het niet om een authentiek Mennonieten- of Amishrecept ging. Rabarber komt uit China waar het vanaf de oudheid als medicijn werd gebruikt voor diverse kwalen. B.v. bij hartziekten, kortademigheid, ‘slecht’ bloed e.d. Maar ik las ook dat rabarber werd gebruikt tegen diarree, maag- en darmproblemen. En wat te denken van de antiseptische werking in ‘gorgel-drankjes’ en bij ontstekingen? Marco Polo schijnt rabarber naar Europa te hebben gebracht waar het ook als medicijn werd gebruikt. Halverwege de 19^de eeuw ontdekte men in Duitsland dat je het ook kon gebruiken als ingrediënt voor taart, jam en compote. Dus niet alleen gezond, maar ook heel lekker! Bij ons thuis aten wij het zomers vaak in plaats van appelmoes. Via de verschillende mennonietennetwerken zal rabarber zeker wereldwijd bekend zijn geworden. In talloze kookboeken van Mennonieten en Amish kom je dan ook rabarberrecepten tegen. Amish zien rabarber ook als verbinding met de schepping. Je kunt de plant makkelijk delen en verplaatsen. Ik heb een heel eenvoudig recept gekozen, waarmee je in korte tijd 12 stukjes taart hebt. Andries Bakker, Blokzijl.  

Zwieback feestbroodjes Dit zijn dubbele bolletjes die met de feestdagen werden gegeten. Wanneer men het brooddeeg hiervoor maakte, werd ook de Plauts (vruchtenbroodtaart) gemaakt. Nodig: ½ liter melk 1 eetlepel droge gist 6 eetlepels boter of 125 ml zonnebloemolie 2 eetlepels suiker en ½ eetl. zout 5 cups bloem / meel Los de gist op in 50 ml. lauwe melk. Meng de rest van de melk met de boter/olie, suiker, zout en verwarm dit langzaam. Voeg 3 cups meel toe en roer alles door elkaar, doe daarna het gistmengsel erbij. Doe de rest van de bloem erbij en mix alles opnieuw. Kneden en laten rijzen. Snij het deeg in 20 bolletjes en leg ze op een bakplaat bedekt met bakpapier. De rest van het deeg verdelen in 20 kleinere bolletjes en deze bovenop de grote leggen. Laten rijzen tot de broodjes bijna verdubbeld zijn in omvang. Bak ze bruin op 200ºC in 15 minuten. Laat daarna afkoelen op een rooster.   Plauts vruchtenbroodtaart Een gedeelte van het Zwiebackdeeg in een ingevette ovenschaal drukken (2 cm dik). Leg hier de pruimen, klein gesneden appels of ander fruit op. Afdekken met kruimeldeeg: boter, bloem en suiker, met de vingers mengen en verkruimelen. Beetje aandrukken In de oven licht bruin bakken.